Er worden heel veel verschillende dingen gezegd over vin naturel. Het is een trend, alleen jonge hippe 20ers drinken het. Het zijn wiebelige wijnen. En altijd troebel. Maar wat is daar nu eigenlijk  van waar?
Ik ga in gesprek met Tjitske Brouwer, Magister Vini, oprichtster van het wijnimport bedrijf Vinoblesse.
Dit bedrijf runt zij al meer dan 33 jaar samen met Marc Collard en is gespecialiseerd in biologische, biodynamische en vin naturel. Van de zestig biologisch en biodynamische werkende producenten waar ze mee werken, zijn er veertien gericht op vin naturel maken.

We hebben altijd een voorkeur voor Bio gehad, maar wilden – met onze jeugdige naïviteit – in eerste instantie de beste wijnimporteur van Nederland worden en in 1986 waren er nog niet zo veel goede biologische wijnen te vinden. Onze slogan was: De beste wijnen van de beste wijnboeren, later kwam daar: zo natuurlijk mogelijk gemaakt achter te staan. Je bent jong en je wilt wat. Later kun je dat beter relativeren. We zijn in 1986 in Amsterdam met een bakkersfiets en een typemachine begonnen. In 1991 importeerden we onze eerste biologische wijn. Daarna kwamen er steeds meer. Ook onze leefstijl werd steeds ‘groener’, na een vervelende ziekte in 2012, heb ik min of meer besloten thuis alleen nog maar biologisch te drinken en te eten”

Waar koop je jouw biologische producten?
“Ik doe mijn boodschappen op de Noordermarkt in Amsterdam. Alle producten komen daar vers en onbespoten van het land. Vroeger had mijn vader een groentetuin waar hij biodynamisch tuinierde. Het is met de paplepel ingegoten”

Als je kijkt naar de afgelopen 30 jaar wat is er dan veranderd in de markt?
“De dertigers van nu kiezen steeds meer voor biologisch en duurzaam. Ze willen de bespoten rommel niet meer, ze willen gewoon gezond eten. Bij mijn generatie is de prijs nog steeds een belangrijk aankoopargument, daarbij verkeren veel in de veronderstelling dat álle wijn natuurlijk wordt gemaakt, en dat is natuurlijk niet zo.”

Hoe groot is nu eigenlijk de markt voor biologische wijn?
“Die is echt heel klein. Onder de tien procent. Vin naturelle is daar weer een onderdeel van. Het is een niche van een niche. Ook al heeft iedereen het er erover. Maar waar de markt voor gewone wijn gelijk blijft groeit die voor bio. In Frankrijk bijvoorbeeld zijn er een aantal pesticiden schandalen geweest waardoor de boel goed is wakker geschud.”

Wat doet biologisch werken met de kwaliteit van de wijn?
“Voor een goede terroirexpressie in de wijn, moet je een levende bodem hebben. En voor een levende bodem moet je biologisch werken. Het is heel simpel!
Bij de klassieke importeurs komen er ook steeds meer bio wijnen in het assortiment, niet zozeer omdat ze bio zoeken, als wel goede wijn.Biologisch werken kan de kwaliteit van je wijn verbeteren, maar de werkwijze biedt geen garantie. Voor mij is goede wijn een artistiek product van de wijnmaker en niet iedereen heeft het in zijn vingers zitten.”

Wat is nu precies vin naturel?
“Ik noem het een tegenbeweging. Het is nodig om de mensen wakker te schudden. Veel mensen zeggen dat er geen duidelijke definitie is van natuurwijn, maar die is er wel. De Franse AVN (L’Assocation des Vins Naturels) hebben al jaren duidelijke regels voor het maken van vin naturel. Er staat duidelijk in wat je wel en niet mag doen in de wijngaard en cuverie, maar eigenlijk mag je vrijwel niets doen: niet manipuleren met extracties of temperatuur, niets toevoegen, alleen een beetje sulfiet. Er zijn bestaat meer dan 100 oenologische hulpmiddelen, bij biologische wijn mag je er een stuk of 30 gebruiken. Bij vin naturel geen een. Alleen sulfiet (max 40 mg/l tegenover 200 mg/l bij een conventionele wijn), maar liever niet. Men heeft van diverse kanten de regels voor vin naturel proberen erkend te krijgen bij het INAO (Institut National de l’Origine et de la Qualité) maar dat is tot nu toe nog niet gelukt… Men zal er nog niet aan toe zijn.”

Dus daarom heeft vin naturel geen eigen label of logo op het etiket?
Precies! Maar er zijn ook heel veel wijnboeren die geen gebruik maken van een bio keurmerk omdat ze vinden dat het niet ver genoeg gaat of omdat ze vinden dat het te veel geld kost om dit keurmerk te mogen voeren. Dat is jammer omdat het nu voor de consument niet altijd duidelijk is hoe de wijnboer werkt. Geïrriteerd zegt Tjitske: “Dat zouden we nu eens moeten aanpakken. Dat mensen die WEL chemie en oenologische hulpmiddelen gebruiken, dit moeten laten controleren en vermelden op het etiket. En dat die daar voor moeten betalen, in plaats dat producenten die niets gebruiken moeten betalen voor logo’s die door hun aantal steeds ondoorzichtiger worden ”.

Hoe komt vin naturel aan zijn slechte reputatie van wiebelige en troebele wijnen?
De producenten die vin naturel maken zijn vaak mensen die eerder hun koers drastisch gewijzigd hebben. Het zijn oftewel kinderen van wijnboeren die anders, lees natuurlijker, willen produceren. Of mensen uit andere beroepsgroepen. Zij beginnen met weinig ervaring aan het maken van vin naturel, en zodoende zijn er veel minder geslaagde op de markt gekomen. Maar de kwaliteit neemt met de tijd toe. Mensen denken dat vin naturel wordt gemaakt zoals vroeger, maar dat is niet zo. Dankzij de kennis van nu, kunnen we nu zonder sulfiettoevoeging werken. Kennis over de rijpheid van de druif, kennis over hygiëne, snap je?

Tjitske neemt een slok wijn en vervolgt:
“De eerste vin naturel kregen vaak een korte opvoeding en werden vroeg gebotteld zodat ze vaak troebel bleven. Die boeren hebben in de afgelopen jaren nu wel geleerd het onder de knie te krijgen. Langere opvoeding zonder sulfiet. Er is een boer uit de Jura die laat zijn wijn wel 3 jaar zonder sulfiet rijpen in de kelders. Dat durft hij nu aan!! “
Een glimlach verschijnt op haar mond.

Is het een trend of een tegenbeweging?
“Het is een tegenbeweging en een trend! Allebei!! En het heeft effect. Ook conventioneel werkende producenten proberen de hoeveelheid hulpmiddelen terug te schroeven.

Wat is sulfiet eigenlijk voor stof?
“Het is een conserveermiddel voor wijn, het doodt bacteriën en gistcellen. Het verschil tussen vin naturel en een conventionele wijn kun je proeven. Een vin naturel houdt je smaakpapillen open. Ergens in het midden van de smaak, heb je het idee dat je een slok water neemt, zonder dat je minder concentratie proeft. Het is dorstlessend.
Een wijn met sulfiet droogt je smaakpapillen uit, deze sluiten zich meer. Men kan dat verwarren met tannine maar het is de sulfiet die dat doet.

Hoe zit dat met mensen die allergisch zijn voor sulfiet?

“Dat zijn er maar heel weinig. Heel weinig! “ zegt zij resoluut. Je kunt van sulfiet hoofdpijn krijgen door het uitdrogen van je slijmvlies. Maar meestal krijg je hoofdpijn van andere dingen zoals alcohol en histamine. Sulfiet geeft een prikkeling van je slijmvliezen , dat kan zich manifesteren in niezen en geeuwen. Mijn ervaring met goede vin naturel is dat deze beter verteerbaar is. Maar een beetje sulfiet in de wijn vind ik niet erg. Nogmaals om een goede wijn zonder toegevoegde sulfiet te maken moet je als wijnboer ervaren en talentvol zijn.”

Hoe zie je de toekomst van biologische wijnen en vin naturel?
Ik denk dat de markt voor biologische wijn blijft groeien, en dat zowel bij massaproductie als ambachtelijke het gebruik van chemie en oenologische hulpmiddelen minder zal worden.  Omdat de markt daarom vraagt. Ik denk niet dat vin naturel op grootschalige wijze gemaakt kan worden. “Ik vergelijk het altijd met posters en schilderijen”. Zegt ze met grote ogen. “Massaproductie zijn de posters en de natuurwijnen zijn de schilderijen..”

Naast de natuurlijke werkwijze staat ook handmatig werken en behoudt van eigen karakter hoog in het vaandel. Daarbij zijn echte vin naturel in mijn ogen niet geschikt voor verkoop in het grootwinkelbedrijf. Ze zijn levend en daardoor te fragiel voor in het schap, reageren makkelijk op temperatuur en licht.

Waarom dan?

“Vin naturel leeft nog! Je moet maar eens op letten als je eentje open maakt, dan hoor je pssjjjjj….
Die wijn is bezig, die wijn werkt! Bij te veel licht of warmte gaat de smaak achteruit. Op zich is de suiker vergist en zo niet dan krijg je een vergisting op fles. Voor een supermarkt wordt dat lastig. Dus ik denk dat die eerder voor biologisch met minder toevoegingen kiest. Tenminste, dat hoop ik! Ik weet niet hoe het effect van de tegenbeweging zich verder ontwikkeld.
De consument moet wennen aan het idee dat natuurwijnen niet altijd wild hoeven te zijn maar dat ze ook opgevoed kunnen zijn. Dat is nog niet duidelijk voor iedereen!”

__________________________________________________________________________________

Vin naturel is gemiddeld duurder dan de conventionele wijnen. Dit heeft een aantal redenen.
Als wijnboer heb je meer verlies in de wijngaard maar ook in de wijnkelders. Het zijn allemaal kleinere wijnbedrijven waardoor de kosten relatief hoger zijn.
Daarnaast is de export enorm toegenomen. De bedrijven raken meestal makkelijk hun wijnen kwijt.
Met name in Denemarken is natuurwijn enorm populair. Sterker nog: Nederland loopt achter!
De verwachting qua prijs per fles is dat de productiekosten hoog blijven wat invloed heeft op de prijs.
Grote conventionele bedrijven krabben zich achter op hun hoofd en vragen zich af of zij nu ook die ‘troebele’ vin naturel moeten maken of dat ze misschien minder hulpmiddelen moeten toevoegen aan hun wijn. Vin naturel is een tegenbeweging!
—————————————————————————————————————————

LET OP!!!!!!
Na het verschijnen en publiceren van dit interview in februari is er weer veel gebeurd. Natuurwijn heeft een eigen erkenning gekregen met een eigen logo.

Het Syndicaat ter bescherming van de Natuurwijn hebben een aantal regels gemaakt en deze zijn nu ook aanvaard door de Franse douanediensten, wat geldt als een officialisering van het label.
Hieronder de 12 regels waaraan “officiële” Franse natuurwijn sinds 7 maart 2020 moet beantwoorden:

1/ 100 % van de druiven moeten afkomstig zijn van bioteelt en gecerticifeerd door een van de erkende organismen zoals Nature & Progrès, AB… . Bij AB komen ook producenten in aanmerking die in hun tweede of derde jaar van conversie zitten.

2/ De oogst gebeurt met de hand.

3/ De vinificatie gebeurt enkel met endogene gisten.

4/ Er wordt niets aan de most of wijn toegevoegd.

5/ Genetische manipulatie van druivenrassen is verboden.

6/ Geen enkele “brutale” technische ingreep op de most of de wijn is toegestaan (omgekeerde osmose, filtering, thermovinificatie…).

7/ Sulfiet toevoegen is verboden vóór of tijdens de fermentatie.

8/ Tijdens beurzen voor natuurwijn zullen standhouders en organisatoren er voor zorgen dat deze regels duidelijk gecommuniceerd wordt.

9/ Er zal voortaan bijgevoegd label gebruikt worden.
Vreemd is dat er twee labels blijken te bestaan: één met “geen toegevoegde sulfiet” en één met “minder dan 30 mg toegevoegde sulfiet”. 

___________________________________________________________________________

Even op een rijtje!

Biodynamie refereert aan de druiventeelt net als biologisch.
Vin naturel refereert aan de vinificatie!!!!
Als je vin naturel maakt dan MOET je werken met biologische of biodynamische druiven anders gaat je gistcultuur dood.
Het mooie aan biodynamie is dat het het bodemleven dieper stimuleert. Men kan het wetenschappelijk niet verklaren, maar de praktijk leert dat de biodynamische (koehoorn en mest-) voedingspreparaten het verschil maken. Deze zorgen dat de wijnstok kaarsrecht naar beneden groeit en dat de stokken verticaal omhoog groeien. Dit proef je terug in de wijn, een bepaald kaarsrechte structuur! Een biodynamische wijn vibreert!
________________________________________________________________________________