Alto Adige / Süd-Tirol 

We reizen af naar de rijkste stad van Italië; Bolzano.
Daar was begin september vijf dagen lang de Alto Adige Wine Summit  2019.
Deze wijntop werd bezocht door wijnjournalisten, Masters of Wine en sommeliers uit de hele wereld. Door middel van seminars, wijnpreviews met de nieuwste wijnen van de beste wijnhuizen en “druiventours” door de verschillende wijngaarden in de verschillende subgebieden, kregen honderdvijftig wijnexperts uit zestien verschillende landen een spoedcursus Alto Adige Süd-Tirol.

Zuid-Tirol
Alto-Adige Süd-Tirol is de noordelijkste gelegen provincie van Italië. Deze dubbele naam heeft het gebied te danken aan de twee talen die hier gesproken worden: Italiaans en Duits.
Alto-Adige is de Italiaanse benaming voor Süd-Tirol en betekent “boven de rivier de Adige”
Het is het ontmoetingspunt van Oostenrijk en noord-Italië met in het midden de Alpen.
De prachtige berglandschappen van de Dolomieten (de Italiaanse uitlopers van de Alpen), de groene valleien, de drukte van de stad Bolzano/Bozen en de stilte van het platteland,maken dit gebied tot een waar paradijs.

Het is een wijngebied met enorme contrasten; de verschillende hoogtes van de wijngaarden maar ook de geologische samenstelling van de bodems en de temperatuurverschillen tussen dag en nacht. Ook het landschap varieert van besneeuwde bergtoppen tot aan tropische citrusbomen. De Alpen beschermen het gebied tegen koude lucht uit het noorden gevuld met neerslag, terwijl warme vochtige luchtstromen van het Gardameer en de Middellandse zee hun weg vinden naar Alto Adige.
Deze contrasten kenmerken de typische geur en frisheid aan de wijn!

De oorsprong van de druiven is erg belangrijk voor de kwaliteit en het karakter van de wijn.
De meest uiteenlopende grondsoorten zijn aanwezig en het microklimaat verandert steeds binnen enkele kilometers. In de valleien tussen de bergen en op de zonnige hellingen hebben ze de ideale omstandigheden bestudeerd voor het telen van meer dan twintig verschillende druivensoorten van 200 tot 1000 meter boven zeeniveau.
Ieder druivenras krijgt zijn wijngaard met zijn eigen hoogte en ligging.
In de valleien bijvoorbeeld bereiken de laat rijpende druivenrassen lagrein, merlot en cabernet hun optimale rijpheid.
Tegen de berghellingen geeft men de voorkeur aan terrassenbouw om het werken hier minder zwaar te maken. Op deze hoogte gebruikt men voor de geleiding van de wijnstokken het pergola systeem om hiermee de vochtigheid van bodem die overschaduwt wordt door de pergola te bewaren. In de lager gelegen wijngaarden gaat de voorkeur uit naar het Guyot systeem. Het voordeel van dit systeem is dat de druiven de meest ideale hoeveelheid zon, nodig voor de rijping, krijgen. Het pergola systeem wordt voor de nieuwe aanplant steeds minder gebruikt.  Maar vooral de schiavadruiven lijken een betere kwaliteit te genereren door middel van deze traditionele pergola systeem. Het ziet er in ieder geval prachtig uit.

____________________________________________________________________

De typische algemene DOC aanduidingen ‘Alto Adige” of “Südtiroler” hebben zes belangrijke wijnsubzones.

1)Isarco vallei
Het podium voor witte wijn met noordelijke invloeden, kerner, silvaner en müller-thurgau
2 )Terlano
3)  Merano heeft een mild klimaat en verbouwd schiava, pinot Blanc en pinot noir.
4) Val Venosta is het kleinste wijnbouwgebied. Het wordt gekenmerkt door extreme temperatuurschommeling tussen dag en nacht met favoriete aanplant als pinot blanc,  riesling en pinot noir.
5) Colli Di Bolzano
6) Santa Maddalena

Een tweede algemene DOC herkomst aanduiding is Kalterersee alias Lago di Caldaro
Rondom het meer Caldaro zijn de schiava, pinot Blanc, chardonnay en sauvignon blanc geplant in de heuvels tot aan het meer,
De koele middagwind , genaamd de Ora , waait vanuit het Gardameer de vallei in en vormt hier een bijzonder microklimaat.

________________________________________________________________________

Druiven
Achtennegentig procent van de totale wijnproductie is DOC gekwalificeerd. Dat is uitzonderlijk voor Italiaanse begrippen. Achtendertig procent van de productie is rode wijn en tweeënzestig procent is witte wijn.
Als we het gaan hebben over druivenrassen uit de Süd-Tirol dan komt voor de Nederlander als eerste de pinot grigio in gedachte. Daarom gaan we het niet hebben over de bekende druiven als o.a. pinot blanc, chardonnay, sauvignon blanc ,pinot grigio, pinot noir en cabernet.  Maar we gaan het hebben over de lokale ambassadeurs van dit gebied.
De ouderwetse iconen in een nieuw jasje; schiava en lagrein.

Schiava alias de vernatsch

Dit inheemse blauwe druivenras is al sinds de zestiende eeuw aangeplant in Alto Adige.
In de afgelopen eeuwen werd het aangeplante gebied drastisch verminderd. Het resultaat is dat de wijnen van de schiava aanzienlijk in kwaliteit zijn gestegen.
Je kunt hem omschrijven als een lichte wijn met gematigde tannine, bloemige tonen van viooltjes en verse bessen. Het is onder de lokalen altijd al een populair aperitief wijn geweest als hij wat gekoeld wordt. Maar er bestaan nu zelfs schiava wijnen van honderd euro per stuk voor de liefhebbers.
De wijnen zijn vol van smaak als ze afkomstig zijn uit Santa Magdalena, zacht als ze afkomstig zijn van het Caldaro meer en pittig wanneer ze verbouwd zijn rondom Merano.
De schiava wordt verbouwd in de wijngaarden volgens het pergolasysteem.
Tip! Serveer de schiava op 12 tot 14 graden bij kalfsvlees, spek, charcuterie, Italiaanse gerechten, kazen en gerechten met tomaat.

Lagrein
Deze lokale druif was bijna verdwenen in de jaren zeventig maar komt nu weer terug.
Steeds meer wijnfans gaan door deze druif. Zijn oorspronkelijke wortels stonden in Bolzano. Lagrein is indrukwekkend krachtig met zijn fluweelzachte volheid in fruit en zijn typerende zachte zuurgraad. De kruidige tonen worden vergezeld met fruitige bessen, verse kersen en viooltjes. Maar lagrein laat pas zijn ware aard zien als hij op eiken houtenvaten wordt gerijpt en laat uiteindelijk zijn elegante volle smaak zien.
Je kunt deze krachtpatser het beste serveren op 16 tot 18 graden en gerijpte kazen of gerechten met rundvlees zijn een goede combinatie samen met de lagrein.

 

Awards

In de belangrijkste Italiaanse wijngids Gambero Rosso was het dit jaar (2019) een prijzenregen voor de wijnen van
Alto-Adige. In het bijzonder de witte wijnen van Alto Adige vielen flink in de prijzen:
Waar 4 “glaasjes” erkenning het hoogst is kregen maar liefst 14 witte wijnen 3 glaasjes.

2020 “Three Glasses” Alto Adige White Wines

• 2018 Auratus Gewürztraminer – Ritterhof Estate Winery
• 2017 Nussbaumer Gewürztraminer – Cantina Tramin
• 2018 V. Kastelaz Gewürztraminer – Elena Walch
• 2017 Feldmarschall von Fenner Müller Thurgau – Tiefenbrunner
• 2017 Quintessenz Pinot Blanc – Cantina Kaltern
• 2017 Sanct Valentin Pinot Blanc – Cantina Produttori San Michele Appiano
• 2018 Sirmian Pinot Blanc – Nals Margreid
• 2016 Renaissance Sauvignon Blanc – Gumphof – Markus Prackwieser
• 2017 Quarz Terlaner Sauvignon Blanc – Cantina Terlano
• 2017 Windbichel Vinschgau Riesling – Unterortl Estate Winery – Juval Castle
• 2017 Praepositus Valle Isarco Riesling – Abbazia di Novacella
• 2018 Valle Isarco Sylvaner – Kuenhof – Peter Pliger
• 2017 Valle Isarco Sylvaner – Köfererhof – Günther Kerschbaumer
• 2017 Manna Dolomiten Vineyard White – Haas

  

Maar natuurlijk waren de rode wijnen (van o.a. de lagrein) ook vertegenwoordigt.
2020 “Three Glasses” Alto Adige Red Wines

• 2016 Lafóa Cabernet Sauvignon – Cantina Colterenzio
• 2016 Staffes Lagrein Riserva – Kornell Estate Winery
• 2017 Taber Lagrein Riserva – Cantina Bolzano
• 2015 V. Klosteranger Lagrein Riserva – Muri Gries Monastery Winery
• 2016 Trattmann Pinot Noir Riserva – Girlan Winery
• 2018 Rondell Santa Maddalena Classico – Glögglhof – Franz Gojer

Ook bij het team van het beroemde Amerikaanse wijntijdschrift Robert Parker Wine Advocate vielen 4 Alto-Adige wijnen goed in de smaak afgelopen jaar. Ze gaven maar liefst 4 wijnen 95 (of meer) punten van de 100. Dit is voor zo’n klein wijngebied heel bijzonder!

• 2016 Krafuss Pinot Noir, Alois Lageder (95+/100)
• 2016 Löwengang Chardonnay, Alois Lageder (95+/100)
• 2015 Klosteranger Vineyard Lagrein Riserva, Muri-Gries (95/100)
• 2017 Juvelo Gewürztraminer Passito, Cantina Andriano (95/100)
  ——————————————————————————————————————